Je verhullen achter regeltjes om onder extra werk uit te komen? Ambtenaren gedrag! Een werk-process inrichten waarbij twee formulieren met drie handtekeningen nodig zijn om een noodzakelijk stuk software op je computer te krijgen? Ambtenaren gedrag! Strategisch vergaderen om intern de belangen van je eigen afdeling veilig te stellen? Ambtenaren gedrag!
En toch denk ik dat ook werknemers van grote banken, multinationals en universiteiten collega's zullen hebben die dit gedrag vertonen1.In kleine bedrijven is het redelijk makkelijk om ervoor te zorgen dat wat goed is voor het bedrijf ook goed is voor de individuele werknemers. Dat hoeft niet persé in geld uitgedrukt te worden. In kleine bedrijven hangt de bestemming van het jaarlijkse uitje af van "het resultaat". Slecht jaar: bowlen, als je mazzel heb. Goed jaar: Canarische Eilanden! Maar ook, goed jaar: alle collega's blijven. Slecht jaar: afscheid nemen van collega's (vrienden) waar je dagelijks mee werkt. Je weet dus heel goed waar je het voor doet, als je een keer moet overwerken. In grote bedrijven staat het budget voor het jaarlijkse groepsuitje aan het begin van het jaar vast. Bij een slecht jaar zal er in een groot bedrijf gereorganiseerd gaan worden. Mogelijk dat er collega's uit moeten, maar dat zal moeilijk te herleiden zijn tot hoe hard je zelf gewerkt hebt2.
Mensen zijn in staat om de gezichten van ongeveer 500 collega's te herkennen. In bedrijven van meer dan 500 man kom je op je werk dus mensen tegen die je niet herkent, maar wel je collega's zijn. Psychologisch is het een stuk makkelijker om je eigen belang voorop te zetten wanneer je tussen vreemden bent. En dat gebeurt dus ook. We zouden ambtenaren gedrag dus eigenlijk "grote onpersoonlijke bedrijven gedrag" moeten noemen. Maar ja, dan is de kans dat je de helft van de aanwezigen beledigt op een Nederlandse verjaardag wel erg groot…..
Ik stel daarom als 6de stelling bij mijn proefschrift dat:
Elke organisatie van meer dan vijfhonderd man is een overheidsorganisatie.
1nooit zichzelf natuurlijk, altijd collega's.
2uitzonderingen zoals Nick Leeson daargelaten
